Nowa wersja projektu nowelizacji ustawy o związkach zawodowych stanowi regres w stosunku do poprzedniej. Nie tylko nie rozwiązuje wcześniej zgłaszanych problemów i wątpliwości, ale rodzi kolejne. To tylko potęguje obawy przed planowaną przez resort pracy zmianą prawa.

Zgodnie z projektem, osoba wykonująca pracę zarobkową to także zatrudniony na innej podstawie niż umowa o pracę np. samozatrudniony lub pracujący na umowie cywilnoprawnej. Nowością w stosunku do poprzedniej wersji jest wymóg, aby osoba ta: „nie zatrudniała do tego rodzaju pracy innych osób”, „nie ponosiła ryzyka gospodarczego związanego z wykonywaniem pracy” oraz miała „takie interesy zawodowe związane z wykonywaniem pracy, które mogą być grupowo chronione”. Te trzy warunki zostały opisane w tak ogólny sposób, że już teraz wywołują wątpliwości interpretacyjne.

Precyzyjne zdefiniowanie tej grupy jest niezwykle ważne, ponieważ zyskają one identyczne uprawnienia związkowe jak pracownicy (m.in. etaty związkowe i ochrona przed zwolnieniem). Przyznanie takich uprawnień nie wynika ani z zaleceń MOP, ani wyroku TK czy standardów europejskich. Dlatego nie zgadzamy się na ich wprowadzenie. Oczywistą konsekwencją takiej regulacji będzie zwiększenie obowiązków i kosztów po stronie przedsiębiorców. Nie odpowiada to specyfice umów cywilnoprawnych i narusza zasadę swobody umów, bo jak inaczej traktować zakaz rozwiązania umowy z wykonawcą dzieła czy zleceniobiorcą?

Regresem w stosunku do poprzedniej wersji projektu jest także rezygnacja z kryterium ekonomicznego i pozostawienie jedynie wymogu 6-miesięcznego stażu, jako warunkującego uzyskanie uprawnień zakładowej organizacji związkowej. Tymczasem, zgodnie z prawodawstwem międzynarodowym, powinno ono stanowić podstawową przesłankę. Odejście od tego kryterium jest ryzykowne, ponieważ spowoduje, że uprawnienia związkowe będą przysługiwały osobom, które wykonują incydentalnie zlecenia dla firmy i nie łączy je z nimi stała więź ekonomiczna.

Ponadto projekt przewiduje, że układy zbiorowe pracy i porozumienia zbiorowe będę mogły być zawierane np. przez samozatrudnionych, mimo iż nie podlegają oni regułom prawa pracy.

Najnowsze propozycje zmiany ustawy o związkach zawodowych wywołują jeszcze więcej wątpliwości. To oznacza, że idą one w złym kierunku. Mimo wielu miesięcy przygotowań projekt wciąż jest niedopracowany i wymaga korekty. Jego przyjęcie w tym kształcie grozi niespójnością prawa oraz chaosem w firmach.

Wioletta Żukowska-Czaplicka, Pracodawcy RP